Được phát triển bởi W3C và được hỗ trợ bởi một cộng đồng đa dạng, ActivityPub mở ra một tương lai đầy triển vọng cho decentralized social, nơi người dùng có quyền tự do và kiểm soát hoàn toàn về thông tin của mình.
ActivityPub là gì? Giao thức được Meta sử dụng cho dự án mạng xã hội phi tập trung Threads
Mở đầu
Quá trình phát triển của mạng xã hội đã thúc đẩy sự kết nối giữa con người trên khắp thế giới. Nhưng điều đáng chú ý là hoạt động giao tiếp này thường chỉ xảy ra bên trong các “bức tường” của từng mạng xã hội, ngăn sự liền mạch thông tin. Người dùng thường phải chuyển qua lại nhiều ứng dụng và trang web khác nhau để kiểm tra hết thông tin, việc này không chỉ gây phiền toái mà còn làm giảm đi sự liên kết giữa các nền tảng.
Đó chính là lý do cho sự ra đời của ActivityPub như một giải pháp tiềm năng cho vấn đề này. ActivityPub là giao thức mạng xã hội phi tập trung đang được triển khai rộng rãi trên nhiều nền tảng. Nó cho phép các mạng xã hội tương tác với nhau, tạo ra một không gian mà người dùng có thể quản lý và sử dụng tất cả mạng xã hội của họ ở một nơi duy nhất.
Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn về ActivityPub là gì và cách nó hoạt động.
ActivityPub là gì?
ActivityPub được định nghĩa là giao thức phi tập trung cho phép các mạng xã hội tương tác với nhau. Giao thức này đã được phát triển bởi World Wide Web Consortium (W3C), tổ chức có trách nhiệm quản lý và phát triển các tiêu chuẩn cho hạ tầng Internet. Nhà sáng lập của ActivityPub là Evan Prodromou, người đã đóng góp lớn cho việc phát triển mạng xã hội StatusNet trước đây.
ActivityPub có hai nhiệm vụ chính:
- Tạo sự giao tiếp giữa các nền tảng(ví dụ Threads giao tiếp với Mastodon).
- Trao quyền quản lý nội dung cho người dùng.
ActivityPub kế thừa và phát triển từ nhiều giao thức trước đó như OStatus và PumpIO. Sau nhiều năm thử nghiệm, ActivityPub đã trở thành một tiêu chuẩn rộng rãi cho việc xây dựng các ứng dụng mạng xã hội phi tập trung. Nó đã được triển khai trên nhiều nền tảng, trong đó có Mastodon, một mạng xã hội phi tập trung được phát triển bởi nhà sáng lập Eugen Rochko. Và gần đây là Meta cũng đã công bố sử dụng giao thức ActivityPub cho mạng xã hội phi tập trung Threads của mình.
Cách hoạt động của Threads. Nguồn: Threads
Hiện nay, ActivityPub đang là một trong những tiêu chuẩn đáng chú ý cho việc xây dựng mạng xã hội phân tán, giúp người dùng kết nối và tương tác qua các ứng dụng và trang web khác nhau một cách tự do và linh hoạt.
Cơ chế hoạt động của ActivityPub?
Sau khi đã tìm hiểu về khái niệm ActivityPub bên trên chúng ta sẽ đi sâu hơn vào cơ chế hoạt động của nó. Phần này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về kiến trúc và cách ActivityPub cho phép các máy chủ giao tiếp với nhau và giao tiếp với người dùng cuối.
Các thành phần quan trọng của ActivityPub bao gồm:
- Actor Object: Đây là biểu đồ xã hội (social graph) của người dùng hoặc thực thể trên mạng xã hội. Actor object chứa thông tin về người dùng như tên, avatar, và các đường dẫn (endpoint) đến Inbox và Outbox của họ. Mỗi người dùng hoặc thực thể có một Actor object riêng.
- Inbox và Outbox: Inbox và Outbox là hai khái niệm quan trọng trong ActivityPub. Inbox của mỗi Actor object là nơi nhận các tin nhắn và hoạt động từ người khác. Outbox là nơi mà Actor object gửi các hoạt động và tin nhắn của họ. Các máy chủ sử dụng các Inbox và Outbox này để giao tiếp với nhau.
- Activity Stream: Các hoạt động (activity) là thông điệp giao tiếp giữa các Actor object. Chúng bao gồm hành động như tạo bài viết, like, follow… và nhiều hành động khác. Activity Stream mô tả nội dung của các hoạt động và cách chúng thực hiện.
ActivityPub cho phép các máy chủ (đóng vai trò là các node trong mạng lưới) giao tiếp với nhau thông qua các Inbox và Outbox. Khi một người dùng tạo một hoạt động, ví dụ như tạo một bài viết mới, máy chủ của họ sẽ đưa hoạt động đó vào Outbox của họ. Hoạt động này sau đó sẽ được gửi đến Inbox của người dùng hoặc thực thể mà họ muốn chia sẻ hoạt động đó. Các máy chủ sẽ kiểm tra Inbox của mình để xem xem có hoạt động mới nào và gửi chúng đến người dùng đích.
Để dễ hình dung, chúng ta có thể tưởng tượng cách này hoạt động tương tự như email. Mỗi người dùng có hộp thư đến (Inbox) và hộp thư đi (Outbox) riêng của họ. Khi bạn gửi một email, nó sẽ được đặt trong hộp thư đi của bạn và sau đó được chuyển đến hộp thư đến của người nhận.
Cơ chế hoạt động của ActivityPub. Nguồn: w3org
Fediverse
Fediverse là một thuật ngữ kết hợp giữa “federation” (liên minh) và “universe” (vũ trụ), nó ám chỉ một mạng lưới liên kết toàn bộ các mạng xã hội được xây dựng trên giao thức ActivityPub.
Fediverse cho phép các máy chủ (node) thuộc các dự án khác nhau thông qua ActivityPub để tương tác với nhau trong toàn bộ mạng lưới, tạo ra một mô hình mạng xã hội phi tập trung lớn.
Tổng kết lại phần cơ chế hoạt động của ActivityPub các bạn có thể hiểu như này:
- ActivityPub là một bộ tiêu chuẩn quy ước cách tổ chức dữ liệu, phương pháp giao tiếp, xử lý dữ liệu và lưu trữ.
- Các dự án sử dụng tiêu chuẩn này để phát triển mạng xã hội của riêng họ.
- Nhờ vào tiêu chuẩn chung đó các máy chủ của một mạng xã hội khác hoặc của bất cứ người nào vận hành đều có thể truy cập và vận hành.
- Nhờ tính chất Permissionless (không cần cấp phép) đó đã xóa bỏ bức tường ngăn cách giữa các mạng xã hội, từ đó tạo ra Fediverse (một mạng xã hội phi tập trung lớn).
Những ưu điểm và hạn chế của ActivityPub
Từ đặc điểm thiết kế và cơ chế hoạt động chúng ta có thể nhận thấy một số ưu điểm và hạn chế của ActivityPub như sau:
– Tạo ra mạng lưới permissionless social graph (biểu đồ xã hội không cần cấp phép). Điều này tạo điều kiện cho các bên thứ ba triển khai ứng dụng của họ ngay trên lớp này mà không bị rào cản thông tin.
– Khả năng mở rộng cũng là điểm đáng chú ý vì không/chưa có sự xuất hiện của hạ tầng blockchain nên dữ liệu được truyền tải một cách nhanh chóng thông qua internet. Việc mở rộng cho lượng lớn người sử dụng trở nên dễ dàng hơn.
– Tính bảo mật và riêng tư tốt hơn các giải pháp truyền thống. Sở dĩ nói tốt hơn là vì nó nằm ở mức giữa truyền thống và blockchain. Hệ thống node và cơ chế đồng thuận được vận hành bởi chính đội ngũ phát triển của từng dự án, nên họ hoàn toàn có thể kiểm soát các thông tin khác bên cạnh bộ thông tin theo quy ước trong tiêu chuẩn của ActivityPub. Tốt hơn truyền thống là ở điểm các thông tin được lưu trữ trong social graph là minh bạch và permissionless, bất cứ ai cũng đều có quyền kiểm tra những khuất tất.
– Do dữ liệu không cần được đồng bộ ở tất cả các node nên có thể xảy ra nguy cơ mất dữ liệu nếu node lưu dữ liệu đó gặp sự cố.
– Chưa được có được sự phổ cập: Có lẽ minh bạch thông tin vẫn là điều mà các chủ các dự án mạng xã hội không hứng thú, vì vậy kể từ khi được công bố năm 2018 tới nay con số sử dụng giao thức này vẫn còn ít ỏi. Sự chú ý được tạo ra gần đây bởi công bố sử dụng ActivityPub cho dự án Threads bởi Meta.
Các dự án sử dụng ActivityPub
Mastodon
Mastodon là một trong những dự án tiêu biểu sử dụng ActivityPub để tạo ra mạng xã hội phi tập trung. Nó được phát triển bởi Eugen Rochko và trở thành một cộng đồng lớn với hàng triệu người dùng trên toàn thế giới. Mastodon cung cấp một trải nghiệm khá tương đồng với Twitter, nhưng cho phép người dùng toàn quyền quản lý thông tin của họ.
PeerTube
PeerTube là một dự án sử dụng ActivityPub để xây dựng một nền tảng chia sẻ video phi tập trung. Giống như Mastodon, PeerTube cho phép người dùng tự quyết định máy chủ dữ liệu của họ và tải lên các video để chia sẻ. Nền tảng này tạo ra một mạng xã hội video phong phú với sự đa dạng và độc lập.
PixelFed
PixelFed là dự án sử dụng ActivityPub để xây dựng một phiên bản phi tập trung của Instagram. Nó cho phép người dùng tải lên và chia sẻ hình ảnh, tạo ra một mô hình phi tập trung cho việc chia sẻ hình ảnh trực tuyến.
Threads
Cuối cùng, không thể không nhắc tới Threads của ông lớp Meta. Threads là dự án mạng xã hội phi tập trung được phát triển bởi công ty chủ quản Facebook. Nó cho phép người dùng chia sẻ các nội dung ngắn (tương tự Twitter cũ), sự tích hợp với ActivityPub giúp Threads gia nhập mạng lưới mạng xã hội phi tập trung lớp – Fediverse.
Threads gia nhập Fediverse
Tạm kết
ActivityPub đánh dấu một bước quan trọng trong sự phát triển của mạng xã hội và cách chúng ta tương tác trực tuyến. Được phát triển bởi W3C và được hỗ trợ bởi một cộng đồng đa dạng, ActivityPub mở ra một tương lai đầy triển vọng cho decentralized social, nơi người dùng có quyền tự do và kiểm soát hoàn toàn về thông tin của mình.
Kudō
Tham gia thảo luận về những vấn đề NÓNG HỔI nhất của thị trường DeFi tại nhóm chat Fomo Sapiens cùng các admin nhé!!!
